Puzzelen: op zoek naar het passende stukje

Laatst liep ik visite samen met de verpleegkundige. We liepen een paar keer door de gang in het hospice om verschillende gasten te bezoeken. In mijn ooghoek zag ik deze oude man, en iedere keer dat ik langsliep bleef ik langer kijken, totdat ik wel stil moest staan: wat een prachtig beeld!

In alle rust zocht de man de puzzelstukjes bij elkaar. Het raakte me. Ik had de man leren kennen als iemand die tevreden terugkeek op zijn leven. De liefde was voelbaar als hij samen met zijn kinderen en kleinkinderen was. Hij legde zich neer bij zijn lot en vertelde me dat de dood mocht komen. “Nu nog niet hoor, maar lang hoeft het niet meer te duren”.

Zoveel vragen

We hadden een mooi gesprek over zijn wensen ten aanzien van zorg en behandeling. Over wat ik als dokter zou kunnen doen en ook over wat ik zou laten. Op een gegeven moment schoot hij in de lach: “Wat heb je toch veel vragen, waar haal je al die vragen vandaan?!”

Ik realiseer me dat ik als dokter in de ouderengeneeskunde eigenlijk iedere dag puzzelstukjes bij elkaar zoek. Persoonsgerichte zorg en behandeling bieden, het klinkt simpel, maar het is vaak een flinke puzzel bij ouderen. Want wie is die mens tegenover me? Wat is zijn levensverhaal? Wat vindt hij belangrijk? Waar staat hij ’s ochtends voor op? Wat geeft zijn leven betekenis? Waar hoopt hij op? Waar is hij bang voor? Wie zijn zijn dierbaren? Welke en hoeveel ziekten en aandoeningen heeft hij? Hoe beïnvloeden deze ziekten zijn functioneren? Waar heeft hij nu last van? Wat wil hij dat ik daar aan doe? Wat zijn mijn medische mogelijkheden en onmogelijkheden? Welke onderzoeken zijn nodig of wenselijk? Volg ik de richtlijn of is het goed hiervan af te wijken? Welke medicijnen gebruikt hij? Welk middel is zinvol? Welk middel kan beter niet gegeven worden in verband met (te verwachten) bijwerkingen? Kan hij zelf een en ander voldoende overzien of moet ik ook in gesprek met zijn vertegenwoordiger? Wie heb ik nodig om de behandeldoelen te kunnen bereiken? Met wie moet ik samenwerken? Waar kan ik mijn samenwerkingspartners vinden? Hoe stemmen we af? Zulke vragen verdienen een antwoord voordat ik passende zorg kan bieden.

Puzzelen

Dat puzzelen vind ik eigenlijk het mooiste van mijn vak. Het vereist naast medische kennis creativiteit, doorzettingsvermogen en rust. Gelukkig zijn dat eigenschappen die in mijn genen zitten. Toen ik lang geleden tijdens mijn coschap ouderengeneeskunde voor het eerst met dit vak in het verpleeghuis kennismaakte, viel voor mij dan ook gelijk dat puzzelstukje op zijn plaats: hier moest ik zijn als dokter!

Levenslessen

En wat me ook zo dierbaar is aan mijn vak? Alle levenslessen die ik zomaar van mijn patiënten krijg. Zoals bijvoorbeeld de veerkracht die ik zie bij mensen die afhankelijk van zorg zijn geworden: het leert mij dat het leven met ernstige beperkingen ook waardevol kan zijn. Ik zie mensen meebewegen op de golven van het leven, soms gaan ze kopje onder, maar ze komen ook weer boven. Als zij dat kunnen, dan kan ik dat ook, denk ik dan. Het geeft me vertrouwen. En als de dood in zicht komt, hoor ik nauwelijks iemand terugblikken op een flitsende carrière of de hoeveelheid geld die ze verdiend hebben. Ik hoor velen praten over de liefdes in hun leven, over hun kinderen, over hun dierbaren. Deze lessen helpen mij keuzes te maken in mijn eigen leven.

De oude man op de foto keek samen met zijn kinderen terug op zijn leven. In alle rust. En de laatste puzzelstukjes vielen op hun plek.

Deze blog is geschreven door Margot Verkuylen en verscheen ook in het Tijdschrift voor Ouderengeneeskunde.